Professor Nadir Məmmədli və Dilçilik İnstitutunun alimləri III Türk Dünyası Ədəbiyyat və Kitab Festivalında çıxış ediblər

27 fevralda AMEA Nəsimi adına Dilçilik İnstitutunun direktoru professor Nadir Məmmədli III Türk Dünyası Ədəbiyyat və Kitab Festivalında Mahmud Kaşğarinin “Divanü lüğət – it – türk”ün 950 iiliyinə həsr olunmuş tədbirlər planı” mövzusunda çıxış edib.

Nadir Məmmədli bildirib ki, əsər yalnız lüğət deyil, türk tayfalarının dil-ləhcə fərqlərini, yayılma areallarını, həyat tərzini, tarixini, mifologiyasını, folklorunu, mədəniyyətini öyrənməyə imkan verir. Türk dilinin ərəb dili qədər zəngin bir dil olduğunu göstərən M.Kaşğari "Divan"ın girişində bu dilin ərəb dili ilə birlikdə "qoşqulu yarışan at" kimi getdiyini bildirir, türk mədəniyyətinin zənginliyini, eləcə də söz varlığını nümayiş etdirir: 

Böyük türkoloq Mahmud Kaşğarinin “Divanü lüğət – it – türk” əsərinin öyrənilməsi dilçiliyimizdə həmişə diqqət mərkəzində olub və əsərin Azərbaycan dilinə tərcümə edilməsində Xalid Səid Xocayevin xidməti böyük olub. Xalid Səid Xocayev məşhur “Divanü lüğat-it-türk” əsərini ilk dəfə ərəb dilindən Azərbaycan dilinə tərcümə edib. O, kitabın tərcüməsinə və “əksinqilabi pantürkist təşkilatın üzvü kimi, həm də Türkiyənin xeyrinə kəşfiyyat işi aparmış şəxs” damğası ilə ittiham olunaraq 1937-ci ildə güllələnməyə məhkum edilib. Təhlükəsizlik orqanları evində axtarış aparan zaman “Divan” üzə çıxmayıb, itmiş hesab olunub.

Qeyd edək ki, əsəri 86 il sonra – 2023-cü ildə professor Nadir Məmmədli institutun arxivindən tapıb.

Türk dilləri şöbəsinin müdiri professor İsmayıl Kazımov “Mahmud Kaşğarı divanının və Azərbaycan dilinin tarixi” , filologiya elmləri doktoru Şəbnəm Həsənli Qəribova “Türk dünyası –Mahmud Kaşğarinin “Divanü-lüğat-it Türk” və dosent Qətibə Quliyeva “Mahmud Kaşğari "Divanü lüğat-it-türk" milli –mənəvi və ədəbi dəyərlər kontekstində” III Türk Dünyası Ədəbiyyat və Kitab Festivalında çıxış ediblər.