Nəsimi adına Dilçilik İnstitutunda elmi seminar

14 apreldə AMEA Nəsimi adına Dilçilik İnstitutunda elmi seminar keçirilib.

Seminarda institutunun alimləri ilə yanaşı, təcrübəçi tələbələri də iştirak ediblər.

Seminarda Mahmud Kaşğari adına Beynəlxalq Fondun sədri yazıçı Elxan Qaraxanlının “Xəzərlərin dil xüsusiyyətləri” mövzusunda məruzəsi dinlənilib.

İclası giriş sözü ilə açan elmi müəssisənin baş direktoru professor Nadir Məmmədli mövzunun aktuallığından danışıb. Bildirib ki, Xəzər dövləti öncə Dağıstanın cənubunda təşəkkül tapıb və Azərbaycanın şimal əraziləri də uzun müddət bu dövlətin tərkibinə daxil olub.

Professor qeyd edib ki, dünyanın müxtəlif ölkələrində xəzərlər və onların qurduğu möhtəşəm dövlət barədə yüzlərlə araşdırma əsərinin yazılmasına baxmayaraq, bu mövzu alimlər və yazıçılar arasında hələ də böyük mübahisələr mövzusudur. Elxan Zal Qaraxanlı Xəzər tarixinə bugünkü reallıqlar müstəvisindən baxır və öz yeniliklərini verir.

Elxan Qaraxanlı bildirib ki, Böyük Türk xağanlığının Şərq ərazilərində meydana gələn və onun davamı hesab edilən Xəzər xağanlığı dünyanın əksər böyük tədqiqatçıları tərəfindən Orta əsrlərin ilk çağlarında mövcud olmuş ən möhtəşəm dövlətlərdən biri hesab edilir.

Xəzərlərə aid yazılı mənbələrin tapılmaması, arxeoloji qazıtılar zamanı onlara aid ərazilərdə tapılmış türk runik hərfləri ilə yazılan kiçik mətnlərin yazıldığı dövr haqqında yekdil fikrin olmaması, tədqiqatçılar arasında xəzər dilinə dair müxtəlif mülahizələrin yaranmasına səbəb olmuşdur. Xəzər dilinə aid məlumatlara biz əsasən ərəb, fars, yəhudi, yunan dilli mətnlərdə rast gəlinir. Xəzər dilini qərbi oğuz , yəni bulqar qrupuna aid edir, onları izlərini bugünkü çuvaş dilində arayırlar.

Elxan Qaraxanlı qeyd edib ki, Xəzər dilində işlənən bir sıza sözlər Azərbaycan dilində bu gün də işlənməkdədir: şad, dağ, çiçək, Xanlıq və sair. Elmi seminarın sədri professor Sayalı Sadıqova bu cür seminarların artıq bir ənənə halını aldığını vurğulayıb. Qeyd edib ki, Elxan Zal öz axtarışlarında tarixin daha dərin qatlarına enə bilir və qədim xəzərləri müəyyən etməyə çalışarkən hətta Avesta və Bibliya mətnlərinə də müraciət etməkdən çəkinmir.

Tədbirdə professorlar Qəzənfər Kazımov, Qəzənfər Paşayev, İsmayıl Kazımov, dosentlər Qətibə Quliyeva, Şəbnəm Həsənli Qəribova, Xədicə Heydərova və başqaları seminarın mövzusu ilə bağlı fikirlərini bildiriblər.